Overthinking (nadmierne myślenie)

Overthinking – co to?

Czym jest overthinking i jak może wpływać na nasze codzienne funkcjonowanie? Przypadłość nadmiernego myślenia to stan, w którym umysł stale i obsesyjnie analizuje różne sytuacje, szukając różnych dróg rozwiązań. Codzienne decyzje, problemy, które zwykły człowiek rozwiązuje intuicyjnie, są dokładnie analizowane i sprawdzane pod kątem każdej możliwej strony, perspektywy. Długotrwałe obciążanie głowy na podejmowaniu decyzji jest jedną możliwych przyczyn paraliżu analitycznego, a także stanów lękowych i przewlekłego strachu przed podjęciem złej decyzji.

Overthinking w życiu codziennym

Nadmierne myślenie jest o tyle uporczywą przypadłością, że dotyka nas w różnych okolicznościach życia codziennego. Nie jesteśmy w stanie ograniczyć się co do wystawiania się na potencjalne zagrożenie – te czyha na nas na dosłownie każdym kroku. Trywialne decyzje w potrafią w Twojej głowie stać się prawdziwym życiowym wyzwaniem, a dokonanie wyboru staje się niezwykle trudnym zadaniem. Spotykając się ze znajomymi, rodziną, nawet rozmawiając ze sprzedawcą w sklepie, czy kelnerem, zdarzy nam się przemyśleć, czy w danej sytuacji postąpiliśmy właściwie. Jednak osoby z nadmiernym myśleniem każde takie zdarzenie dokładnie analizują pod kątem wypowiedzianych słów, reakcji odbiorcy i otoczenia. W głowie budowane są nowe scenariusze tego samego zdarzenia i coraz to bardziej zawiłe możliwe jego zakończenia. Bardzo często dotyczy to nie tylko trywialnych sytuacji, ale i również wystąpień publicznych (obawy przed krytyką).

Nadmierne rozmyślanie zarówno na temat przeszłości, jak i przyszłości bardzo często staje się traumatycznym doświadczeniem. Przykładem tego może być analiza prostej decyzji dotyczącej zakupów na organizowane przyjęcie. Rozpoczynając już od tego, które miejsce zakupów wybrać, biorąc pod uwagę godzinę, dzień tygodnia i gdzie będzie najbardziej dogodny dojazd i powrót do domu. Następnie to, który konkretny sklep wybrać pod kątem dostępności produktów i najbardziej atrakcyjnych cen. Największy problem pojawić się w wyborze menu na przyjęcie. Jaki rodzaj kuchni wybrać, jakie dania zaserowować? Źle podjęta decyzja może negatywnie wpłynąć na atmosferę, wasze relację. Dlatego też trzeba przeanalizować każdy scenariusz, przemyśleć która kuchnia będzie pasować najbardziej do każdego z uczestników przyjęcia.

Największym problemem podczas tego typu decyzji jest stałe poczucie, że takie osoby nie posiadają wystarczająco dużej wiedzy do podjęcia najlepszej decyzji. Przez to każdy scenariusz wiąże się z negatywnym zakończeniem problemu decyzyjnego, a mimo tego dalej nadmiernie myślimy, dokonujemy nadmiernej analizy, biorąc pod uwagę coraz to nowe aspekty sytuacji i szukamy możliwego pozytywnego zakończenia. Następstwem tego jest lęk i paraliż analityczny. 

Overthinking – przyczyny

Myślenie i analiza podejmowanych działań jest naturalną rzeczą dla ludzi. Problem jednak zaczyna się wtedy, gdy nasz mózg nie umie przestać analizować – nawet wtedy, gdy jest to kompletnie zbędne. Gdy pozornie proste decyzje urastają do rangi ogromnych problemów i nie ufamy już własnej intuicji, może nastąpić tzw. paraliż analityczny i inne uporczywe dolegliwości.

Skąd to się bierze? Oto kilka głównych powodów:

• Lęk i niepewność – Kiedy boimy się przyszłości, zaczynamy analizować wszelkie scenariusze. Z racji tego, iż przyszłość jest nieprzewidywalna, to nasza analiza nigdy się nie kończy.
• Perfekcjonizm – Chcemy podjąć najlepsze decyzje, ale co jeśli się pomylimy? Ciągłe myślenie może pojawić się wśród osób, które są perfekcjonistami.
• Niska samoocena – Nie jesteśmy pewni siebie, więc analizujemy każdy nasz ruch, by przypadkiem nie popełnić błędu.
• Przyzwyczajenie – Gdy przez lata analizowaliśmy wszystko na zapas, mózg uczy się, że to „normalne”.

Overthinking – objawy

Pozornie niegroźnie wyglądający problem może sprawić, że będziemy czuć wykończenie, nawet jeśli fizycznie nic nie robiliśmy.

• Odgrywanie ról z przeszłości – powtarzanie incydentów, nawet mniejszych sytuacji, w której trzeba było podjąć jakąś decyzję i analizowanie różnych wariantów zdarzeń. To samo dotyczy potencjalnych sytuacji w przyszłości.
• Natłok myśli – co może powodować paraliż decyzyjny. Im więcej myślimy, tym trudniej podjąć jakąkolwiek decyzję.
• Nieskuteczne próby odwrócenia uwagi od dręczącego tematu – pomimo prób skupienia się na czymś innym, dalej analizujemy mało istotną sytuację.
• Trudności z odprężeniem się – Ciągłe analizowanie możliwych zagrożeń doprowadza do stanu, w którym nie możemy się zrelaksować. Może również pojawić się stres i lęk.

Overthinking – jak sobie radzić?

W procesie radzenia sobie z nadmiernym myśleniem kluczowa jest sama świadomość problemu. Jeżeli chcesz zadbać o swoje zdrowie psychiczne, najważniejszy okazać się może rzetelny wgląd w samego siebie i dostrzeżenie istnienia problemu z niepotrzebnym analizowaniem niezwykle błahych decyzji. To pozwoli zwiększyć świadomość o swoim problemie i jednocześnie nabrać jakże cennego dystansu.  To ułatwi codzienne funkcjonowanie i poprawia zdrowie psychiczne. Jedną z technik radzenia sobie jest trening uważności (ang. Mindfulness). Wyróżnić możemy również następujące techniki:

• zaplanuj zamartwianie się – nie chodzi o to, by zupełnie przestać myśleć (to byłoby niemożliwe). Jednak możesz dać sobie np. 5-10 minut na analizę sytuacji. Stawianie sobie granic i powolne wychodzenie z problemu będzie zdecydowanie łatwiejsze.

• zajmij się czymś innym – odwrócenie uwagi od problemu. Aktywności fizyczne, czytanie, malowanie, gotowanie – cokolwiek, co zajmie twoją uwagę i nie pozwoli wracać do niekończących się analiz.
• naucz się akceptować niepewność – nie wszystko w życiu da się zaplanować i przewidzieć. Praktykowanie akceptacji to dobry krok do wyjścia z nadmiernego myślenia.
• medytacja – wprowadzenie swojego organizmu w stan medytacji może pomóc nam odnaleźć wewnętrzny spokój i uspokoić myśli.

Czy overthinking to choroba?

Obecnie nie można doszukać się konkretnych powodów przemawiających za tym, żeby uznać overthinking jako chorobę. Jednak zdecydowanie należy stwierdzić to, że nadmierne myślenie może być przewlekłym stanem, który zdecydowanie może wpłynąć na nasze zdrowie zarówno fizyczne, jak i psychiczne oraz nieść także inne nieprzyjemne konsekwencje. Osoby cierpiące na nadmierne myślenie często doświadczają ogromnego przeciążenia organizmu, przez co narażone są na większą podatność na inne zaburzenia.

Zgodnie z aktualnymi źródłami informacji, podatność na overthinking wynika z różnych aspektów biologicznych. Wyróżnić tu można m.in. indywidualne cechy osobowości, czy też temperament. Spora część osób cierpiących na overthinking to osoby posiadające wysoką wrażliwość, skłonność do refleksji. Również można zauważyć większą podatność wśród osób zwracających uwagę na najdrobniejsze detale i nieistotne informacje.

Paraliż analityczny również może mieć swoje korzenie w traumatycznych sytuacjach z przeszłości. Wychowywanie się w dysfunkcyjnej rodzinie, czy też inne negatywne doświadczenia z przeszłości, mogą stać się punktem zapalnym lęku oraz stanu, jakim jest overthinking. 

Przewlekłe narażenie się na nadmierne myślenie, będzie nieść za sobą bardzo poważne konsekwencje dla naszego organizmu. Nieraz objawy mogą przypominać te podobne do zespołu stresu pourazowego i potrafią zwiększać ryzyko utraty zdrowia. Możemy zaliczyć do nich:

• brak odprężenia się, stały niepokój,
• mocne przeżywanie lęku,
• nadmierne myślenie,
• impulsywność,
• problemy z regulacją emocji.

Overthinking jak się pozbyć (leczenie)

Jako, że overthinking nie jest klasyfikowany jako choroba, najskuteczniejszym rozwiązaniem, będzie psychoterapia, czy też wizyta u psychologa. Najwyższą skuteczność w leczeniu nadmiernego myślenia wykazują następujące trzy rodzaje terapii:

Terapia poznawczo behawioralna (CBT) – powszechnie stosowana metoda leczenia schorzeń psychicznych, takich jak np. lęk i overthinking. Jej głównym założeniem jest pomoc pacjentom w przejęciu kontroli na nawracającym uporczywym myślenie i kontrolowaniu myśli.

Terapia akceptacji i zaangażowania (ACT) – dzięki akceptacji istniejącego problemu i zaangażowaniu się w walkę z nim, terapia ta pomocna jest szczególnie w przypadku osób, które mają trudności z tolerancją i akceptacją dyskomfortu.

Terapia psychodynamiczna – poprzez dokładną analizę przeszłych doświadczeń i tego, jak kształtuje się nasze zachowanie i myśli, odkrywane są pierwotne przyczyny danej choroby psychicznej.

Jeżeli dostrzegasz swój problem z nadmiernym myśleniem, to nie zwlekaj dłużej i rozpocznij skuteczne leczenie. Znajdź zaufanego psychologa na naszym portalu i zadbaj o własne zdrowie psychiczne.